De genezende effecten van kleur

Het is weer herfst. De bomen en planten verkleuren waar je bij staat. Het is een prachtig gezicht. Vorige week keek ik nog naar een hoofdzakelijk groene tuin. Inmiddels begint het geel te overheersen. Een boom verderop in de tuin heeft de mooiste, dieprode kleur. De herfst zorgt ervoor dat we ons weer extra bewust worden van de natuur. Normaalgesproken staan we er echter niet zo bij stil dat alles in de wereld kleur heeft. Dat is zo vanzelfsprekend dat we er niet meer op letten. Kleuren hebben echter energie en zorgen voor een bepaald effect of gevoel. En als je weet hoe je ze kunt inzetten, kun je daar gebruik van maken voor je welzijn.

 

Het effect van kleur

Misschien heb je een favoriete kleur. Heb je er al eens bij stilgestaan waarom je je tot die kleur aangetrokken voelt? Of waarom je een andere kleur juist helemaal niet mooi vindt? Het zegt iets over je persoonlijkheid. Heb je wel eens opgemerkt dat je je anders voelt als je zwarte kleding kiest in plaats van gekleurde, en dat je je ‘s ochtends intuïtief uitkiest wat je die dag nodig hebt? Je daarvan bewust worden kan je op een hele praktische manier helpen en je sensitiviteit vergroten.

 

Kleur is elektromagnetische energie die wordt opgepikt door onze ogen. De energie van elke kleur is verschillend en dat is iets dat we kunnen voelen én gebruiken. Kleur beïnvloedt onze gemoedstoestand, ons humeur en onze gevoelens, elk op hun eigen manier. Alle kleuren zijn belangrijk voor onze gezondheid en welzijn, want ze hebben elk hun eigen helende kwaliteiten.

 

Het gevoel dat mensen bij een bepaalde kleur hebben is een subjectief iets. Sommigen zullen bij rood denken aan gevaar of agressie, terwijl anderen de kleur eerder koppelen aan liefde. De eigenschappen en effecten van kleuren zijn voor een deel echter toch objectiveerbaar. Zo wordt rood vaak geassocieerd met actie, dynamiek en kracht, blauw met ontspanning en betrouwbaarheid, roze met liefde, paars met spiritualiteit en zwart met rouw (in onze cultuur in ieder geval). 

 

Je verdiepen in de betekenis en effecten van kleuren kan nuttig zijn in het dagelijks leven. Als je je bijvoorbeeld moet concentreren voor een examen of meer vertrouwen zoekt voor het geven van een presentatie, is geel een behulpzame kleur. Deze kleur wordt geassocieerd met het derde chakra, net boven de navel. Dit gebied in het lichaam is het centrum van persoonlijke kracht en zelfvertrouwen. Het stimuleert zelfverzekerdheid en concentratie. Als je moet spreken voor een grote groep is de kleur blauw ook heel bruikbaar. Blauw heeft te maken met alle vormen van communicatie. Als je wilt ontspannen voor meditatie en contemplatie of inspiratie zoekt, zijn paars en donkerblauw heel krachtig. Als je wat extra energie kunt gebruiken, zet je rood of oranje in. Rood is weer geen geschikte kleur als je last heb van een te hoge bloeddruk of stress. Je kunt daarvoor beter tegenovergestelde kleuren gebruiken, zoals groen en blauw. Het is leuk om te experimenteren. Als je een kwaliteit wilt versterken of je zoekt balans op een bepaald gebied, kunnen de corresponderende kleuren helpen. Als je iets juist niet wilt, of iets probeert te voorkomen, zoek je naar de tegenovergestelde kleuren.

 

Actieve en succesvolle mensen worden zeer waarschijnlijk aangetrokken tot de kleur rood, maar omdat zij de eigenschappen die bij deze kleur horen al in sterke mate hebben, zorgt het dragen van de kleur rood voor overstimulering. De kleur stimuleert actiegerichtheid en agressie en dat kan teveel zijn. Mensen die constant gericht zijn op actie en dynamiek kunnen meer groen en blauw om zich heen gebruiken. Andersom zullen mensen die teruggetrokken en verlegen zijn zich misschien niet zo aangetrokken voelen tot rood. Rood vestigt de aandacht op zich en daar zit dit type mensen niet per se op te wachten. Maar hoewel ze de kleur niet aantrekkelijk vinden, kunnen ze best wel wat meer van de ‘rood’ eigenschappen gebruiken. De kleur bewust inzetten kan er zelfs voor zorgen dat ze zich zelfverzekerder gaan voelen en zich assertiever  opstellen.

 

In openbare ruimtes werkt dit ook. Deze ruimtes zijn als het even kan vrij licht. Mensen zijn dan opgewekter, vrolijker en opgeruimder dan in donkere ruimtes. Ziekenhuizen maken veel gebruik van de kleuren wit en lichtgroen, omdat deze kleuren helpen om te ontspannen. De kalme energie van groen versterkt de gezondheid en bespoedigt genezing. Denk maar aan een bos. Mensen ontspannen daar bijna als vanzelf. Het kalmerende effect van de natuur heeft voor een groot deel te maken met de kleur groen. Aan zee geldt hetzelfde principe. De kalmte en ruimtelijkheid zorgen voor ontspanning, en de kleur blauw versterkt dat gevoel nog verder.

 

Het gebruik van kleur in het dagelijks leven

Je kunt kleuren op verschillende manieren inzetten of gebruiken. Het simpelste is door het dragen van kleding. Probeer verschillende kleuren uit en kijk of je op die manier kunt ontdekken welke energie je nodig hebt. Vrouwen hebben iets meer mogelijkheden dan mannen, en zullen al snel doorhebben dat ze zich heel anders voelen in een zwart pak of een groene jurk. Mannen kunnen gekleurde overhemden of t-shirts dragen, of een gekleurde das. Kies rood als je zelfvertrouwen zoekt voor onderhandelingen of wilt overkomen als een krachtig leider. Kies voor blauw of groen als je samenwerking zoekt of niet te dominant over wilt komen.

 

Een andere mogelijkheid is om de sfeer in je huis of kantoor te beïnvloeden met kleur. Als je moeite hebt met slapen, zijn lichte kleuren in een koelere tint prettig. In een rode kamer is het lastiger ontspannen. Overactieve kinderen moeten in hun slaapkamer niet te veel worden omringd door felle kleuren, zoals rood en geel. Als deze kleuren al worden gebruikt, dan in zachtere tinten. De felle tinten zijn prettiger in een kamer waar meer actie is, zoals de woonkamer. Teveel geel in de keuken kan de spijsvertering overstimuleren. Geel is echter wel goed voor de studeerkamer, waar concentratie en helderheid nodig is. Blauwtinten zijn verzachtend en kalmerend. Donkerblauw is prettig als je de hectische wereld wilt buitensluiten. In een kantoor waar veel actie of beweging is, kunnen grijs- en bruintinten een negatief effect hebben. Deze kleuren beïnvloeden het humeur van mensen op een negatieve manier en dat kan er zelfs voor zorgen dat de productiviteit dealt. Een betere kleurcombinatie kan de verkoopopbrengst vergroten!

 

Tot slot kun je ook mentaal werken met de energie van kleuren. Denk dan aan de kleur waaraan je behoefte heb, en visualiseer jezelf in een gekleurde wolk. Gebruik bloemen of edelstenen, of drink water uit een gekleurde fles (het water neemt de eigenschappen van de kleur op). Als je het serieus wilt aanpakken, kun je kleurentherapie volgen (ook wel bekend als chromotherapie), waarbij kleur wordt ingezet om aandoeningen te helpen genezen.

 

 

De psychologische effecten van kleur

Hieronder volgt een korte opsomming van de effecten van de kleuren die horen bij de zeven chakra’s. 

 

Kleur/chakra

 

Betekenis en effect

Rood: eerste chakra

energie, wilskracht, warmte, passie, liefde, kracht, dynamiek, moed, agressie

Oranje: tweede chakra

 

blijdschap, optimisme, vrolijkheid, creativiteit, inspiratie, beweging, seksualiteit

Geel: derde chakra (solar plexus)

intellect, logica, concentratie, helderheid, nieuwsgierigheid, zelfvertrouwen, zelfverzekerdheid

Groen: vierde chakra (hartchakra)

 

emotionele stabiliteit, kalmte, ontspanning, vertrouwen, compassie, balans, hoop, betrouwbaarheid

Blauw: vijfde chakra

communicatie, expressie, wilskracht, vrede, veiligheid, vriendschap, zakelijkheid, wijsheid

Indigo: zesde chakra (derde oog)

 

intuïtie, inzicht, kennis, wijsheid, acceptatie

Paars, violet: zevende chakra

spiritualiteit, intuïtie, wijsheid, mentale kracht, verbinding, overtuiging, luxe

 

Gedachten worden waarheid: gegarandeerd

Ons lichaam en gezondheid kunnen worden veranderd door ons denken. Dat klinkt toch geweldig? Wetenschappelijk onderzoek door onder andere Bruce Lipton wijst uit dat we geen slachtoffers zijn van onze genen, maar dat we die genen en dus onze gezondheid kunnen beïnvloeden door de manier waarop we denken. Dat klinkt als iets dat het meer dan waard is om verder te onderzoeken.

 

Onderzoek naar gedachtekracht

Dr. Bruce Lipton is een stamcelbioloog en onderzoeker op het grensvlak van wetenschap en spiritualiteit. In 1982 startte hij met zijn onderzoek naar hoe onze cellen informatie verwerken. Hij deed tests in een laboratorium waarbij hij genetisch identieke cellen verdeelde over een aantal schaaltjes met verschillende vloeistoffen. De cellen in elk van de schaaltjes veranderden op een andere wijze. Dr. Lipton concludeerde daaruit dat de omgeving de cellen beïnvloedt, zo niet bepaalt. De implicaties daarvan veranderden de manier waarop hij naar het leven keek radicaal.

 

The biology of belief

In zijn boek The Biology of Belief stelt Bruce Lipton dat we onszelf als individuen kunnen zien, maar dat we in werkelijkheid een gemeenschap zijn van 50 biljoen samenwerkende cellen. Onderdelen van het lichaam werken nauw samen en de chemische samenstelling van het bloed blijkt bijvoorbeeld te veranderen door activiteit van het brein. De implicaties van deze vinding zijn groot. Het betekent dat onze genen en ons DNA niet ons leven bepalen, zoals lang werd gedacht, maar dat ons DNA wordt beïnvloed door ons denken. Dr. Lipton stelt dat ziektes reacties zijn op de wijze waarop wij onze omgeving zien en dat wij onze gezondheid kunnen veranderen door anders te denken.

 

Iemand die dit al jaren propageert, is de internationaal bekende spiritueel lerares en schrijfster Louise Hay (Je kunt je leven helen). Zij gelooft dat we iedere ziekte zelf creëren, omdat ons lichaam een reflectie is van onze gedachten, overtuigingen en gevoelens. En ja, iedereen zal dit tot op zekere hoogte geloven. Je herkent ongetwijfeld dat je je heel anders voelt bij verliefdheid of boosheid. Als je verliefd bent, produceert het lichaam zogenaamde gelukshormonen, zoals dopamine en serotonine, die zorgen dat je je goed voelt. Bij boosheid of angst komen stresshormonen vrij. Die stofjes komen in het bloed, en dat bepaalt vervolgens hoe het lichaam reageert. Een ander interessant voorbeeld over de invloed van gedachten op het lichaam, is de placebo. Volgens dr. Lipton geneest een derde van de mensen omdat ze een pil hebben geslikt waarvan zij geloven dat die werkt, of omdat zij geloven dat ze zichzelf kunnen genezen. Andersom gebeurt echter ook: een derde van de mensen geneest niet omdat ze negatief denken en niet geloven in genezing. Gedachten blijken krachtig. Iedereen die dit begrijpt, weet dat je veel beter kunt kiezen voor positieve dan negatieve gedachten.

 

De bewuste en de onbewuste geest

Dit klinkt allemaal geweldig. We zijn dus geen slachtoffers van onze situatie, maar we kunnen verantwoordelijkheid nemen voor onze gezondheid en omstandigheden. Daarmee is echter nog niet duidelijk dat dan precies in zijn werk gaat. Niemand gelooft namelijk dat alleen maar een beetje positief denken alles brengt wat we willen. In The Biology of Belief benoemt dr. Lipton dat probleem en gaat hij in op het verschil tussen de bewuste en onbewuste geest, oftewel het creatieve brein en onze gewoontes. Wij mensen gebruiken 95 procent van de tijd onze onbewuste geest en doen heel veel dingen op de automatische piloot. Dat onbewuste brein creëert niets en is zich niet bewust van wat het aan het doen is. Onze bewuste geest, die slechts 5 procent van de tijd aan zet is, zorgt ervoor dat we ons bewust zijn van zaken waardoor we nieuwe, betere keuzes kunnen maken. Bewustwording is de eerste stap bij genezing en verandering.

 

Mediatie en mindfulness

Een belangrijke stap in het nemen van verantwoordelijkheid voor je leven is om zoveel mogelijk te gaan functioneren op basis van de bewuste geest. Bewuste keuzes en wensen kunnen dan je leven gaan bepalen, niet de oude voorgeprogrammeerde gewoontes. Om met Louise Hay te spreken: ‘jouw ogenblik van macht is dit huidige moment. We creëren onze ervaringen met onze gedachten en onze gevoelens.’ Het blijkt echter lastig om in het hier en nu te blijven. Het onderbewuste neemt het al snel weer over.

 

Mindfulness en meditatie zijn tools die leren om gefocust en in het nu te blijven. Affirmaties en visualisaties zijn behulpzaam om oude patronen en gedachtes te veranderen door nieuwe. Dat vergt wel even volhouden, maar ons onderbewuste zal langzaam maar zeker de nieuwe gedachte als uitgangspunt gaan nemen. Ons onderbewustzijn accepteert namelijk alles wat we kiezen te geloven en wat we aan input leveren. In één tot drie maanden kan een oude gedachte blijvend worden vervangen door een nieuwe, en zal het daarbij behorende gedrag verschijnen. Dit soort technieken zorgt voor een verhoogd bewustzijn en dat is een krachtige stap op weg naar meer verantwoordelijkheid voor je gezondheid. Zoals Bruce Lipton het zegt: het feit dat je gelooft dat het moeilijk is om te veranderen, is slechts een geprogrammeerde gedachte. Verandering is mogelijk en het kan snel. Jij bent de enige persoon die denkt in jouw gedachtewereld. Je kunt dus aanpassen wat je wilt. Jij bent de baas in jouw wereld en je kunt een niet te onderschatten bijdrage leveren aan je eigen gezondheid. Healthy Spirit zal deze interessante constatering de komende tijd zeker verder blijven onderzoeken en verkennen. 

 

De voordelen van yoga voor lichaam en geest

De oude Indiërs ware slimme types. Al eeuwen geleden begrepen zij dat er een connectie is tussen lichaam, hoofd en geest. Ze hebben altijd een holistische aanpak gekend op het gebied van gezondheid, waarbij zaken als voeding, beweging, meditatie en bepaalde behandelingen samen worden ingezet voor gezondheid en welzijn. Een van hun bekende disciplines, waarvan onderzoek aantoont dat het goed is voor lichaam en geest, is yoga.

 

Yoga komt oorspronkelijk uit India, waar het al eeuwen bestaat. Belangrijke klassieke teksten waarin yoga wordt genoemd, zoals de Bhagavad Gita, stammen waarschijnlijk uit de derde eeuw voor Christus. Er zijn archeologische vondsten uit die tijd gedaan, die aantonen dat yoga inderdaad al zover teruggaat. Zo zijn er figuurtjes gevonden die met beide benen over elkaar gekruist zitten - een van de basishoudingen in de yoga. Vormen van yoga horen met andere woorden al bij de oudste beschavingen in India. In het westen deed yoga ongeveer honderd jaar geleden zijn intrede, maar inmiddels kun je er niet meer omheen. Werd het jaren geleden nog gezien als een activiteit voor geitenwollensokkenfiguren, vandaag de dag is yoga hip en booming. En met reden, want de voordelen voor de fysieke en mentale gesteldheid zijn groot en met zoveel verschillende stijlen is er voor elk wat wils. Er is hatha yoga, ashtanga, bikram, iyengar, vinyasa flow, kriya, restorative en kundalini yoga. Sommige vormen concentreren zich vooral op de fysieke oefeningen, andere leggen meer nadruk op de ademhaling of het zingen van mantra’s. Sommige vormen zijn fysiek uitdagend en vermoeiend, andere stijlen zijn zacht en rustig en zorgen voor meer ontspanning en het herstel van het lichaam.

 

Hoe het ook zij en hoe exotisch ze ook klinken, alle typen yoga hebben hetzelfde doel: het verbeteren van de gezondheid in de breedste zin van het woord, het in balans brengen van lichaam en geest en het zorgen voor een dieper bewustzijn door het samenbrengen van het individuele zelf en het universum. Dat wordt bereikt via een compleet systeem, dat het achtvoudige pad wordt genoemd: er zijn ethische richtlijnen en leefregels (de yama’s en de niyama’s), lichamelijke oefeningen (asana’s) ademhalingstechnieken (pranayama), ontspanningsoefeningen om naar binnen te keren en de zintuigen te beheersen (pratyahara), concentratieoefeningen (dharana), meditatie (dhyana) en tot slot de eenwording met het goddelijke (samadhi). Indrukwekkend niet? Het achtvoudige pad biedt een complete spirituele workout die ervoor zorgt dat je energieniveau stijgt en je bewustwording toeneemt. De betekenis van het woord yoga is niet voor niets: verbinding, eenwording, vereniging. 

 

Van yoga zijn echter vooral de lichamelijke oefeningen of houdingen bekend, die asana’s worden genoemd. En inderdaad, daar begint de yogareis meestal ook. Het beheersen en versterken van het lichaam door het doen van fysieke oefeningen in combinatie met een juiste ademhaling, is vaak de eerste stap. Die houdingen zijn op zich eenvoudig, maar door veel aandacht te besteden aan de ademhaling kunnen blokkades in het lichaam oplossen. Bij regelmatige beoefening is yoga een zeer krachtig systeem is om gezondheid en welzijn te bereiken. Geleidelijk aan wordt het lichaam flexibeler en krachtiger. En omdat alles met alles samenhangt, leidt een flexibeler en sterker lichaam tot een meer flexibele geest en een grotere mentale kracht. Ademhalingsoefeningen zorgen voor de kalmering van de geest en het zenuwstelsel. Emoties kunnen beter worden beheerst. Het lichaam knapt op, de geest wordt helder en rustiger. Regelmatige meditatie zal deze effecten verder versterken en zorgt voor meer focus en controle over lichaam en emoties. 

 

De voordelen zijn legio. Yoga kan helpen bij hartklachten, reuma, diabetes, poreuze botten, hoge bloeddruk, pijn, vermoeidheid, depressie, mentale problemen, stress en overgewicht. Een betere ademhaling zorgt voor een grotere bloedtoevoer naar de interne organen en het verhoogt de hoeveelheid zuurstof in het lichaam. Dit versterkt van het immuunsysteem en kalmeert het zenuwstelsel. Het vermindert vermoeidheid, maakt het hoofd leeg, zorgt voor ontspanning en vermindert angst. Yoga gaat om het optimaliseren van elke functie in het lichaam, van de spieren en de spijsvertering tot de bloedcirculatie en het immuunsysteem. Maar yoga gaat ook over emotioneel welzijn, spirituele veerkracht en een opgewekte staat van zijn. Regelmatige beoefening van yoga zorgt voor meer wilskracht en zorgt ervoor dat het brein beter en efficiënter gaat werken. Mensen die regelmatig yoga beoefenen kunnen gemakkelijker besluiten nemen en maken over het algemeen gezondere keuzes. Volgens een yogi kunnen gezondheid en welzijn alleen worden bereikt door al deze soort elementen in samenhang te bezien.

  

Het is niet moeilijk om te starten. Het is ook niet nodig om super flexibel of lenig te zijn. Je begint gewoon op het niveau dat je nu hebt. Er is genoeg informatie te vinden op internet (bijvoorbeeld via yogaonline.nl), er zijn genoeg yogascholen en ook op internet zijn lessen te vinden (via yogaonline of op youtube). Zoals met alles is er echter geen hapklare oplossing voor problemen. Om alle voordelen van yoga te krijgen, vraagt wel een investering. Maar gegarandeerd, de aanhouder wint. Het lichaam zal geleidelijk aan flexibeler en sterker worden, de geest wordt kalmer, er komt meer innerlijke rust, meditatie wordt gemakkelijker en de slaap wordt dieper. Sommige oefeningen zullen in de loop van de tijd echt gemakkelijker worden, maar andere zullen lastig blijven afhankelijk van de lichaamsbouw. Het is belangrijk daar met mildheid naar te blijven kijken, jezelf niet steeds met anderen te vergelijken en keuzes te maken die goed voelen voor jezelf. Door deze levenswijze op de mat toe te passen, dringt ze langzamerhand ook binnen in de rest van de leven. Het grootste effect van yoga zit daarmee niet in de fysieke verbeteringen, maar op mentaal gebied. Door yoga wordt het mogelijk relaxter, milder en evenwichtiger te leven en meer harmonie en vrede in jezelf te vinden. En dat is een cadeau dat wel een investering waard is.